مالیک سیدیبه “عکاس مستند”

مالیک سیدیبه (Malick Sidibé) صنعتگر، نقاش و در نهایت عکاس مشهور آفریقا در سال 2016_1935 چشم به جهان گشود . وی اهل مالی (کشوری در غرب آفریقا) که پایتخت آن باماکو می‌باشد او برای عکس‌های سیاه و سفید خود از فرهنگ عامه باماکو در دهه ۱۹۶۰ شهرت یافت. سیدیبه در طول دوران فعالیت حرفه‌ای خود، معروفیت جهانی کسب کرد و به همراه سیدو کیتا به عنوان معروف‌ترین عکاسان مالی مطرح شدند.

مالیک سیدیبه توسط Gerard Guillantکه در جست وجوی فردی برای تزیین آتلیه خود بود کشف و به عکاسی روی آورد.تا سال ۱۹۹۴ که با Andre Magninمتصدی فرانسوی آشنا نشده بود، به دنیای هنرهای زیبای غرب ورود نکرد که در نهایت سال ۱۹۹۵ اولین نمایشگاه بیرون از مالی را برگزار کرد که باعث افتخارات بین المللی برای وی شد. مگنین با معرفی کارهای سیدیبه به فرانسه باعث شناخته شدن وی شد .

سیدیبه به دلیل پرتره‌های ساخته شده با دقت بسیارش تحسین شد. وی در کار مستند تخصص داشت و تمرکزش بر فرهنگ جوانان پایتخت مالی بود.او از مردان در حال اغوا کردن دختران، رویدادهای ورزشی، ساحل، کلوپ‌های شبانه، کنسرت و… عکاسی می‌کرد.در سال ۱۹۶۲ استودیو شخصی خود را تاسیس و در سال ۱۹۷۰ به سمت ساخت پرتره‌های استودیویی روی آورد.

سیدیبه برنده جایزه متعدد بین المللی عکاسی از جمله : جایزه Hasselblad  ، جایزه Infinity مرکز بین المللی عکاسی برای یک عمر دستاورد ، جایزه World press وبرنده جایزه شیر طلایی یک عمر فعالیت هنری از دوسالانه ونیز در سال ۲۰۰۷ به عنوان اولین عکاس آفریقایی به دست آورد

ویدئو برنده جایزه گرمی از آهنگ Janet Jackson در سال ۱۹۹۷ به نام got till it’s gone به شدت مدیون سبک عکاسی سیدیبه است.دوره‌ای که سیدیبه عکاسی می‌کرد زمانی بود که سودان استقلال خود را از فرانسه در سال ۱۹۶۰ به دست آورد. این عصر جدید توسط ناظران مختلف به عنوان بیداری هوشیارانه پس از استعمار یاد می‌شود.

بسیاری از کسانی که کارهای او را تحسین می‌کنند معتقد هستن که وی به نوعی لذت و شگفتی این بیداری را به تصویر می‌کشد و در چهره‌ها و صحنه‌های خاص به نمایش در می‌آورد.

تاثیرات آثار وی اخیرا به صورت مستقیم در فیلم Inna Modja در سال ۲۰۱۵ و در سال ۲۰۰۸ Tigerlily films مستندی با عنوان dolce vita Africana در مورد سیدیبه ساخت از محل کار او و با دوستانش و کسانی که سابقا مدل وی بودند مصاحبه کرد و سیدیبه با آن‌ها دیدار و صحبت داشت و مستندی دیگر با عنوان I’ll sing for you در سال ۲۰۰۴ از وی ساخته شد.

مشهورترین عکس سیدیبه nuit de noel در سال ۱۹۳۶ است که یک زوج خندان را به تصویر می‌کشد. مردی با کت و شلوار و زنی با لباس مهمانی غربی و پا برهنه.سبک عکاسی وی با موسیقی پیوند ناگسستنی دارد. ارتباطی که طی سال‌ها در مصاحبه‌ها درباره آن صحبت کرده است.

سیدیبه:( ما در حال ورود به یک دوره جدید بودیم و مردم می‌خواستند برقصند. موسیقی ما را آزاد کرد. ناگهان، مردان جوان می‌توانستند به زنان جوان نزدیک شوند، آن‌ها را در دستان خود نگه دارند که پیش از این مجاز نبود و همه می‌خواستند در حالی که نزدیک به هم می‌رقصند عکاسی شوند.)

در طول دهه ۱۹۷۰-۱۹۶۰، در تصاویر گرافیکی، پرتحرک، سیاه و سفید؛ سیدیبه پویایی و لذت یک آفریقایی غربی را که به سرعت در حال تغییر است به تصویر می‌کشد. به طور خاص او سبک بومی (Vernacular) را با استایل لباس‌های عامه، دخترانی که لباس‌هایشان را با سایه چشم گربه‌ای هماهنگ کرده‌اند، بچه‌های کوچکی که با لباس‌های قبیله‌ای و صورت‌های نقاشی شده و رقاصان را با کفش‌هایشان در حال کوبیدن به زمین نشان داد.

رابرت استور مدیر هنری نمایش جایزه شیر طلایی گفت:
(هیچ هنرمند آفریقایی به اندازه مالیک سیدیبه برای پیشرفت منزلت هنر عکاسی منطقه، مشارکت در تاریخچه آن، توسعه آرشیو تصویری یا افزایش آگاهی ما از شالوده و تحولات فرهنگ آفریقا در نیمه دوم قرن بیستم و سال‌های آغازین قرن ۲۱ تلاش نکرده است.)

منتقدی به نام Ulrich Clewing در مقاله‌ی Picture full of music درباره‌‌ی سیدیبه می‌گوید:

(سیدببه با نمایشگاهی در پاریس در سال ۱۹۹۵ شروع دیرهنگام اما پرپرواز خود را در صحنه‌ی هنر بین الملل آغاز کرد. از آن زمان تا کنون متصدیان و صاحبان گالری در سراسر جهان برای نشان دادن عکس هایش درگیر رقابت هستند. عکس‌های او که در مهمانی‌ها و کلوپ‌های رقص گرفته شده اما عکس‌های او در بخش‌های فقیر نشین و خیابان‌های باماکو دارای اصالت قابل توجهی است.

نکته غیرمعمول در عکس‌هایش، کیفیت عکس‌های فوری او می‌باشد. سوژه تقریبا کل قاب را پر می‌کند توجه بیشتر بر فرد رقصنده بود.این باعث می‌شود که بیننده در قلب حوادث قرار بگیرند. با دیدن مردهای جوان در عکس‌هایش، تقریبا می‌توانید موسیقی و حتی صدای فریادها و پاشنه‌های کفش رقصندگان را بشنوید.

Jack Shainman منتقدی که عکس‌های عروسی و کودکانه او را مورد توجه قرار می‌دهد که موقعیت‌های شاد در مرکز آن قرار می‌گیرد. قاب‌های شیشه‌ای با رنگ روشن با نقوش عجیب و غریب که احساس سهولت و نشاط را افزایش می‌دهد.بیانسه خواننده سیاه پوست مشهور آمریکایی در موزیک ویدئو مشهور خود به نام baby showerاز زیبایی شناسی سیدیبه الهام گرفته بود.

بزرگتری نمایشگاه انفرادی سیدیبه ئر پایان فوریه ۲۰۱۷ در Fondation Cartier در پاریس بود که ایده و کارگردانی آن به عهده Andre Magnin یود.
این نمایشگاه یک سال پس از مرگ وی برگزار شد که به چشم باماکو ملقب شد و شامل تصاویر گرفته شده در سال‌های پس از استقلال مالی از فرانسه در ۱۹۶۰ به بعد بود.

در این نمایشگاه ۴۵ چاپ اصلی از عکس‌ها طی ۱۹۷۰-۱۹۴۰ بود که دارای سه موضوع : کنار رودخانه نیجرau fleuve niger ، زندگی شبانه tiep a Bamako ، استودیو le studio مشخص هستند

آنچه توجه متصدیان و دانشگاهیان را به خود جلب کرده است تا حدی یک موضوع تاریخی است. سیدیبه با سبک خاص خود ایده زیبایی سیاه را در مد تغییر داد.

منتقدی به نام Martha Schwender در سال ۲۰۱۴ درباره این نمایشگاه سیدیبه گفت: آنچه اتفاق افتاده است، این است که ماهیت اصلی عکس‌ها ( نحوه عکس برداری و بعدا نمایش دادن آن‌ها) وقتی به گالری‌ها و موزه‌ها راه پیدا کردند کمی گم شدند. در گالری‌ها به جای چاپ‌های کوچک و کم کنتراست (که متعلق به مشتری بود) عکس‌ها با چاپ بزرگ و با کنتراست بالا، مطابق با سلیقه و شیوه‌های دنیای هنر اروپا و آمریکا در دهه ۹۰ نشان داده می‌شدند.

سیدیبه: (چهره شخص، این یک دنیا است. وقتی آن را ثبت می‌کنم، آینده جهان را می‌بینم.)

بیشتر بخوانید

الی لوتار ” عکاس و مستند ساز “

سرخیو لرین « عکاس مستند »

اوژن آتژه “پدر عکاسی مستند”

گردآوری و تنظیم : نیلوفر آهویی