مجموعه عکس

ماهیت عکس ثبت لحظه است .لحظه ای از حرکتی که در گذشته شروع شده و در آینده ادامه خواهد یافت . ماهیت عکس ثبت برشی از صحنه ی گسترده ای است که در برابر دوربین قرار دارد و توان عکس نشان دادن یک چهره از یک پدیده است و نه همه چهره ها….گاهی این برش کوتاه و کوچکی از زمان و مکان همه ی آنچه را که عکاسی می خواهد به بیننده ی تصویرش منقل کند بازگو نمی کند. در این جاست که عکاس به جای یک تصویر چند تصویر تهیه میکند و با کنار هم قرار دادن آنها ( مجموعه عکس ) مقصود خود را بیان می کند.

پیش از عکاسی ، استفاده از مجموعه ی تصاویر برای روایت ، امری شناخته شده بود و شاید بتوان استفاده از خط تصویری را نخستین تلاش انسان دراین زمینه به شمار آورد.یونانیان روایت نبرد تاریخی تروا را بر روی ستونی با استفاده از نقش برجسته ثبت کرده اند.

با پیدایش عکاسی آشکار شد که در مواردی نمی توان با یک عکس روند یک رخداد را نشان داد. ادوارد مایبریج (۱۹۰۴ـ ۱۸۳۰) برای پاسخگویی به این پرسش که آیا اسب در هنگام تاخت ، هر چهار پایش را از زمین بلند می کند یا نه، با استفاده از چندین دوربین عکاسی اقدام به تهیه ی تصاویری کرد که مجموعه ای ماندگار به شمار می آید . مایبریج ، در پی این تجربه برای نشان دادن حرکت حیوانات و انسان هزاران عکس گرفت که بعد ها به صورت چندین کتاب از جمله انسان در حرکت وحیوانات در حرکت منتشر شد.

تصویر مایبریج بعدها از طریق دستگاه ساده ای به نام زوپراکسی اسکوپ به نمایش در آمد این دستگاه از نخستین گام ها در پیدایش پدیده ای بود که بعد ها سینما نام گرفت.

پرده خوانی ، نمایش مذهبی نیز بر اساس پرده ای که صورتگری مصائب اولیای دین بر آن ترسیم شده است ، انجام میگیرد. این پرده در واقع مجموعه تصاویری است از اولیا و اشقیا، که پرده خوان با نشان دادن تصاویر، ماجرا را توصیف می کند

گاهی عکاسانی اقدام به تهیه ی عکس های پیاپی نموده اند: عکس های پل نادار از مصاحبه فلیکس نادار با شیمیدان یکصدساله شورول و مردی در خیابان می میرد اثر بر اساس (۱۹۳۲) یا عکس های آرتور کادفاد از سانحه هیند نبورگ (۱۹۳۷) از آن جمله اند.

نخستین مجموعه عکس به معنای درست در فتوژورنالیسم را الکساندر گاردنر (۱۸۸۲ـ ۱۸۲۱) از واقعه اعدام متهمان به قتل آبراهام لینکلن در ژوئیه ۱۸۶۵ تهیه کرد ، نگا تیو های این عکس ها شیشه است و گاردنر آنها را با دوربین آتلیه ( قطع بزرگ ) گرفته است با توجه به محدودیت ابزار او ،می توان گفت که گاردنر برای تهیه این عکس ها متحمل رنج فراوان شده است. او حتی در یکی از عکس های محل دوربین را جا به جا کرده واز زاویه دیگری صحنه را عکاسی کرده است.

عکس های گاردنر تقریبا بیننده را در فضای کلی اتفاق قرار می دهد .عکسی از ماموران اجرای حکم ، عکس هایی از متهمان ، عکس های پیاپی از خواندن حکم ، انداختن طناب به گردن محکومان و اجرای حکم ، به تمامی ماجرا را بیان می کند.

شکل های مجموعه عکس

از مجموعه عکس ، هم در فتوژورنالیسم و هم در عکاسی مفهومی استفاده شده است. در نمونه هایی که بدان ها اشاره خواهد شد این دو گروه را به طور مجزا بررسی خواهم کرد . در این جا میخواهم به شکل ارئه کارها اشاره کنم.

۱_ عکاس میخواهد جنبه های مختلف یک موضوع را به بیننده نشان دهد ، مثلا می خواهد ساختمان و شکل ظاهری مدل معینی از یک دوربین عکاسی را به بیننده نشان دهد . در چنین مجموعه ای توالی و پیامی بودن عکس ها مطرح نیست . مهم ترین مسئله نشان دادن تمامی وجوه دوربین است.

یک دوربین عکاسی شش وجه دارد بنابراین نشان دادن همه وجوه ضرورت دارد و اگر وجهی از قلم بیفتد مجموعه ما ناقص خواهد بود . یا اگر به جای نشان دادن یکی از وجه های بدنه ، عکاس سراغ بخش کوچکی از دوربین برود ، راه را به خطا رفته است.در مثال دوربین عکاسی تقریبا این بحث برای خوانندگان کاملا روشن است اما اگرمثلا قصد نشان دادن یک بنای قدیمی باشد موضوع اندکی پیچیده تر می شود .

این که برای معرفی بنای قدیمی یاد شده چه وجوهی از ساختمان را باید نشان داد. آیا میخواهیم شکل معماری آن را نشان دهیم ، یا اشتباهات طراحی اش را ، یا ……

۲٫ شکل دوم مجموعه ممکن است برسی یک موضوع یا پدیده در جاهای مختلف باشد . مثلا می خواهیم تمامی ساعت های به اصطلاح برجی (tower clocks) شهرهای مختلف جهان را نشان بدهیم. در این جا عکاسی باید به شهرهای مختلف جهان سفر کند و از ساعت های موجود عکاسی کند.

یکی از بهترین مجموعه هایی که به این شکل کار شده است مجموعه ای است با نام دنیا چه می خورد ؟ که Peter Menzel در کتاب سیاره گرسنه آن را ارائه کرده است .

او بیش از ۸۰ کشور جهان سفر کرده و خانواده ای انتخاب کرده و مصرف غذایی آن خانواده را در یک هفته نشان داده است . کار او صرفا به عکس خلاصه نشده و اطلاعات سودمندی را در زیر نویس به خواننده ارئه می کند.

۳_ شکل سوم مجموعه عکس به صورت پیاپی sequential ارائه میشود . عکس های این مجموعه از نظر رخداد وابسته به زمان است ودر ارائه آنها ترتیب و توالی عکس ها دارای اهمیت است و نمیتوان این ترتیب را به هم زد.

عکس هایی که هرولد اجرتون به روش عکسبرداری با سرعت زیاد از عبور گلوله از میان سیب و بادکنک گرفته ، از این نوع مجموعه می باشد . عکس افتادن یک قطره شیر در میان آب که در اینجا می آید ، حتما باید به صورت پیاپی و به ترتیب وقوع آن ارائه شود .

در عکس های پیاپی ممکن است :

الف : محل استقرار دوربین ثابت و موضوع متغییر باشد . برای نشان دادن تغییرات چهره یک شهر می توان از این شیوه استفاده کرد . مثلا دوربین را در محل معینی قرار داد و در چهار فصل ، از آن صحنه عکاسی کرد یا فاصله زمانی را طولانی تر کرد و مثلا هر دو سال یک بار از میدان شهر عکاسی کرد نشان داد که چه تغییرات و تحولاتی در آنجا رخ داده است.

ب : هم دوربین و هم موضوع حرکت کنند . مثلا دوربینی که مسافری را از منزل تعقیب میکند و او را در هنگام خروج از منزل ، سوار شدن به تاکسی ، پیاده شدن در فرودگاه ، سوار شدن به هواپیما و در نهایت پیاده شدن از هواپیما در مقصد نشان می دهد.

پ: دوربین متحرک و موضوع ثابت باشد . مثلا زوم کردن دوربین در سینما و یا حرکت دوربین از یک نقطه دورتر و نزدیک شدن آن به موضوع و نشان دادن جزئیات یک حادثه به بیننده .

مجموعه عکس در فتوژورنالیسم

مجموعه عکسهایی را که در مطبوعات منتشر می شوند ، میتوان به سه دسته تقسیم کرد. اگر این قبیل عکس ها ، خبری باشند آن را گزارش تصویری یا فتورپرتاژ ( photo- reportage) می گویند .

برای روشن شدن مطلب توجه شما را به این نکته جلب میکنم که یک روزنامه معمولی در سه مقوله مطلب منتشر میکند . خبر ، مقاله، داستان حال اگرمجموعه عکس ها به خبر مربوط شوند، فتورپرتاژ یا گزارش تصویری ، اگر شکل مقاله را داشته باشند مقاله تصویری و اگر داستانی را بیان کنند ، داستان تصویری خوانده میشوند.

فتورپرتاژ مثل خبر وابسته به زمان است و با گذشت زمان ارزش خبری آن از بین می رود مثلازلزله ای که در نقطه ای واقع شده است یا بازی فوتبال بین دوتیم . در چنین عکس هایی عکاس ، گزارشگر صرف است و هیچ دخل تصرف و اظهار نظری نمی کند. اوچشم بینای خواننده روزنامه است و باید گزارشی را بدون هیچ جانبداری ارائه کند.

برخلاف فتورپرتاژ، عکاس در مقاله تصویری صاحب نظراست و برای اثبات موضوعی ، عکس هایی را تهیه کرده و آنها را به صورت مجموعه ارائه می کند . در مقاله تصویری عکس ها نباید نباید دروغ پردازانه باشند اما در کل ، باز هم عکاس اظهار نظری نمیکند . مثلا میخواهد بگوید که وضعیت اتوبوسرانی و حمل نقل شهری بد است ، او با عکس هایی که به صورت مجموعه ارائه می کند نظر خود را اثبات میکند . او در واقع تفسیر کننده است ( در گزارش تصویری فقط گزارشگر است)

نمونه دیگر ، عکاس می خواهد تاثیر جنگ و توجه شهرداری را به شهدای جنگ نشان دهد . او با عکاسی از تصاویر شهدا که در نقاط مختلف شهر روی دیوارها نقاشی شده است و همچنین تابلوی کوچه ها و خیابانها ، می تواند این نکته را اثبات کند .

در مقاله تصویری ، عکاس دیدگاه شخص خود را نسبت به مسئله ای مطرح میکند و برای اثبات نظرش از عکس ( به عنوان مدرک ) استفاده میکند . او حقیقت را تحریف نمیکند . سازماندهی تصاویر او حوال اثبات یک دیدگاه است .

داستان تصویری ( (photo-storyیک قصه ، داستان یا روایتی را ارئه می کند که مانند مقاله تصویری و برخلاف گزارش تصویری ، ارزش خبری ندارد . روایتی است مثل داستان که دارای گره افکنی ( مسئله ای که طرح آن موجب شده است عکاس اقدام به تهیه آن مجموعه عکس کند)، گسترش قصه و در نهایت گره گشایی است . فرض کنید می خواهید بگویید که فلان دانشمند با وجود فقر و در اثر تلاش و کوشش به موفقیت رسیده است.

عکس های مفهومی

مجموعه عکس های مفهومی برخلاف مجموعه عکس های مطبوعاتی خواننده را درگیر موضوعی غالبا فلسفی میکند و در نهایت او را به تفکر و تفسیر وا می دارد.

سرشناس ترین عکاسی که در این زمینه کار کرده است دوئین مایکلز است که بسیاری از عکس های اورا دیده ایم .

دوئین مایکلز ذهن بیننده را درگیر میکند و بر خلاف مجموعه عکس های مطبوعاتی ، نتیجه گیری را معمولا به عهده بیننده وا می گذارد. او گاهی دیدگاهی فلسفی را مطرح می کند و گاهی تفسیر را به عهده بیننده عکس هایش وا می گذارد.

مجموعه های ملاقات اتفاقی ، گربه خانم شرودینگر، اشیا متناقض هستند از جمله کارهای اوست.

در «ملاقات اتفاقی» دونفر را می بینیم که در کوچه ای باریک از کنار هم رد می شوند و سپس هر یک بر میگردد و از پشت سر، دیگری را با تردید نگاه می کند.

در مجموعه « گربه خانم شرودینگر» مایکلز مسئله نسبیت را مطرح می کند. این که پدیده ها از دید و موفقیت افراد متفاوت هستند. در مجموعه اشیاء متناقض هستند ، مسئله ی دور تسلسل و این که هر که پدیده ، پدیده پیشین را نفی می کند و در صدد اثبات خویش بر می آید ، هر لحظه حقایق پذیرفته شده به طور مرتب نفی میشوند و سرانجام بیننده عکس خود را در همان نقطه اول می یابد.

مالتی مدیا ( چند رسانه ای )

با رواج عکاسی دیجیتال و پدید آمدن سایت های اینترنتی امکانی در اختیار عکاس قرار گرفته است که به جای مطبوعات کاغذی ، در دنیای مجازی مجموعه عکس های خود را ارائه کند. اینکه عکاس می تواند موسیقی ، افکت های صوتی، صحبت های شخصی را که در عکس دیده میشود یا متون نوشتاری را به مجموعه عکس های خود بیفزاید

نهایت سخن این که:

عکس های مجموعه باید از نظر قدرت مانند تک عکس قدرتمند باشند.

بیانیه ی عکاس اهمیت فراوان دارد، چیدن چند عکاس در کنار هم مجموعه درست نمی کند و گرنه می شود آلبوم خانوادگی را هم مجموعه عکس تلقی کرد . هر عکسی باید در خدمت دیدگاه محوری مجموعه باشد و مثل جمله ای از یک کتاب آن را کامل کند .

همه عکس ها توانایی انتقال همه اطلاعات را ندارند و رنگ در عکس سیاه سفید گم میشود، بنابراین عکس های فتوژورنالیستی و مستند نیاز به زیر نویس دارند در عکس های مفهومی با توجه کار ، ممکن است نیاز به زیر نویس باشد یا نباشد

بیشتر بخوانید

سیری در تفکر مدرن و عکاسی

معرفی پرچمداران عکاسی مدرن (بخش آخر)