گفتگوی با علی سامعی دبیرجشنواره عکس خیام

هشتمین دوره جشنواره بین المللی عکس «خیام» ۲۰۲۰ در شش بخش با موضوع آزاد تک رنگ، آزاد رنگی، شهر، عکاسی مفهومی، گردشگری و عکاسی مینیمالیست برگزار می‌شود. در این باره با علی سامعی دبیر هشت دوره جشنواره عکس خیام به گفتگو نشستیم.

چرا این جشنواره به نام حکیم عمر خیام نامگذاری شد؟

در دنیا جشنواره های هنری یا به نام شهر برگزارکننده می باشد و یا به نام یکی از مشاهیر آن شهر یا کشور. ما نیز نام حکیم عمر خیام را انتخاب کردیم چون یکی از مشاهیر شناخته شده کشورمان در سطح بین المللی است و دومین دلیل انتخابمان این بوده است که، ایشان منجم بوده اند و می توانستیم جایزه بهترین عکس نجوم که مدال طلای خیام است را در جشنواره داشته باشیم. در ارتباط با انتخاب این نام، ایمیل های زیادی از کشورهای مختلف دریافت کرده ایم، که همگی گویای آن بود که نام حکیم عمرخیام آوازه جهانی دارد و یاد آور خاطراتی از کتابهای درسی گرفته تا کتابهای مختلف دیگر درباره این فیلسوف بزرگ.

موضوعات جشنواره بر چه مبنا انتخاب می شوند؟

جشنواره یک سری بخش های ثابت دارد و یک سری بخش های متغیر که سالانه این موضوعات عوض می شوند.عکاسی چون ژانرهای مختلفی دارد، در نتیجه عکاسان در زمینه ها و ژانرهای متفاوتی فعالیت دارند و ما با انتخاب موضعات از ژانرهای مختلف، این شرایط را فراهم کرده ایم که عکاسان ژانرهای مختلف بتوانند در جشنواره شرکت کنند. معمولا جشنواره های بین المللی بخش آزاد تک رنگ و آزاد رنگی دارند که همه عکاسان بتوانند شرکت کنند.

همچنین بخش گردشگری که به معرفی جهان می پردازد و عکس ها باید مستند باشند یکی از بخش های ثابت بوده و از طرف دیگر بخش خلاقه که در آن ایده مهم است و امکان مونتاژ کردن هم در آن بخش وجود دارد برای عکاسانی انتخاب شده که در این ژانر فعالیت می کنند. البته امسال بجای بخش خلاقه بخش عکاسی مفهومی یا کانسپچوال داریم.

جایزه نجوم نیز هرسال ثابت است عکاسان می توانند در بخش های مختلف عکس های نجوم ارسال کنند و علاوه بر داروی در بخش مربوطه توسط داورانر آن بخش، توسط داوران نجوم نیز جداگانه داوری می شوند. همچنین جایزه بهترین عکس هوایی داریم و نیز جایزه یوز ایرانی که سالهای قبل به بهترین عکس از گربه سانان داده می شد و امسال به بهترین عکس با موضوع حیوانات داده می شود.

در بخش های متغیر در سالیان گذشته موضوعاتی مانند چشم انداز، کشاورزی و صنایع غذایی، تلفن، فتوژورنالیسم و… را انتخاب کرده ایم و امسال موضوع عکاسی مینیمال را قرار داده ایم.

چرا در این جشنواره بین المللی به تک عکس پرداخته می شود و مجموعه عکس وجود ندارد؟

ازنظر تکنیکی و از نظر فیاپ شرایط این را داریم که بتوانیم از عکاسان مجموعه عکس بخواهیم . اما در طی سالها تجربه ای که در برگزاری جشنواره ها دارم، در بخش مجموعه عکس، مجموعه های قوی ارسال نمی شود و تنها یکسری عکس در کنار یکدیگر چیده می شود و به نام مجموعه عکس ارسال می شود که در حقیقت مجموعه عکس نیست و افرادی که بصورت حرفه ای مجموعه کار می کنند تعدادشان بسیار کم است. اما در بخش تک عکس، تک عکس های بسیار قوی تری به جشنواره ها ارسال می شود.

دلیل اعتبار جشنواره خیام در سطح بین المللی و خارجی چیست؟

در این هشت سال برگزاری، برگزار کننده سعی کرده کیفیت برگزاری را بالا نگه دارد. برای همین بهترین عکاسان هنری دنیا در جشنواره خیام شرکت می کنند. مانند آقای Pedro Luis Ajuriaguerra Saiz از اسپانیا که عکاسی ورزشی انجام می دهد و آثارش در روزنامه های آ اث و مارکا چاپ می شود و جوایز متعدد و معتبر بین المللی کسب کرده است.

امسال جایزه اصلی یکی از بخش های مسابقه عکاسی اکیپ فرانسه که یکی از معتبرترین جشنواره های عکاسی ورزشی است را کسب کرد و اخیرا هم جزو برندگان وجشنواره سونی بود که از بین ۱۱۰ هزار عکس جزو ۲۱ عکس فینالیست هست که بزودی اسامی برندگان نهایی اعلام می شود. ایشان هر ساله در این جشنواره شرکت می کند و جزو برندگان اصلی است.

و یا آقای Jesus M. Garcia Flores یکی دیگر از عکاسان حرفه ای است که در این جشنواره شرکت می کند و برنده جایزه اپسون بوده و یاهو، مایکروسافت و ال جی جزو مشتریان ایشان است و عکس روی جلد کتاب ۲۰۱۶ خیام از ایشان است.

چیزی که برای مخاطب ارزش دارد ،کتاب عکس های برگزیده جشنواره است. این کتاب با بهترین کیفیت تولید می شود و بعد از ارسال این کتاب ها، ایمیل هایی دریافت می کنیم با این عنوان که کیفیت کتابها در ایران بسیار بالا است. در صورتیکه چاپ های معمولی به این شکل نیست اما به دلیل اینکه برای ما اهمیت دارد که این کتاب ها با کیفیت چاپ و ارائه شوند، از عوامل حرفه ای جهت چاپ کتاب استفاده می کنیم. و کتاب موفق به دریافت ۵ ستاره از فدراسیون جهانی شده که تعداد کمی جشنواره در دنیا ۵ ستاره هستند.

نمایشگاه ها به چه شکل برگزار می شوند؟

نمایشگاه ها در شهرهای مختلف ایران تا چین، فرانسه، لوگزامبورگ، یونان ،آفریقای جنوبی به شکل کاملا حرفه ای برگزار شده است. همچنین سختی برنده شدن در خیام خیلی مهم و با ارزش است .چون جشنواره های داخلی را که در نظر بگیرید، هزار یا نهایتا از بین دو هزار عکس چند نفر انتخاب می شوند، در صورتیکه در جشنواره خیام در هر دوره بیش از بیست هزار عکس به دست مان می رسد. حتی میانگین جشنواره های خارجی هم چهارصد عکاس می باشد. اما شرکت کنندگان خیام ۲۴۰۰ نفر از ۸۰ کشور، بوده است. به همین خاطر تعدادی از عکاسان خارجی از جشنواره خیام به عنوان المپیک عکاسی یاد می کنند.

جشنواره عکس خیام در طی سالهای برگزاری در شناساندن فرهنگ ایران به مردم سراسر دنیا چه کمکی کرده است؟

در کتاب دوره های پیشین، عکس هایی از شهر تهران قرار داده ایم که شرکت کنندگان را به واکنش واداشت. یادم هست که ایمیلی از یکی از عکاسان اسپانیا دریافت کردیم ،که گفته بود تصور من از تهران چیز دیگری بوده است. اما در این عکس ها تهران را شهری مدرن مانند مادرید می بینم.

همچنین درنمایشگاههایی که در یونان ، فرانسه ، و… برگزار کرده ایم باعث می شود تبادل فرهنگ بوجود بیاید. بطور مثال در لوگزامبورگ در کنار نمایشگاه، من معرفی نسبت به تاریخ عکاسی ایران و ایران داشته ام. مردم کشورهای اروپایی تصور غلطی از ایران دارند ؛ که من در صحبت ها و معرفی ایران ، عکس های مختلف و مناطق کویری و جنگلی از ایران نشان دادم که برای آن ها بسیار جالب بود. همچنین برای پذیرایی از این مهمانان ، غذاهای ایرانی در نظر گرفته شد همراه با موسیقی ایرانی که همزمان پخش می شد.

این جشنواره درارتقای سطح عکاسی عکاسان داخلی نیز تاثیر گذار بوده است؟

در اولین دوره در سال ۲۰۱۳ جوایز بهترین عکس خلاقه را عکاسان خارجی بردند. بعد نمایشگاه در ۱۶ شهر ایران به گردش در آمد تا عکاسان شهرستانی که امکان حضور درتهران را ندارند ، بتوانند عکس ها به شکل چاپ شده و از نزدیک ببینند. این موضوع باعث شد که بچه های ایرانی ایده های خوبی از آن عکس ها گرفتند وسال بعد بخش خلاقه بطور مجزا اضافه شد و از ۲۰ عکسی که در نمایشگاه راه پیدا کرده بود ، حدود ۱۲ تا از آنها عکاسان ایرانی بودند و یک عکاس ایرانی نفر اول این بخش شد.

جشنواره بین المللی عکس خیام تنها جشنواره داخلی زیر نظر فدراسیون بین المللی هنر عکاسی (فیاپ) و انجمن عکاسی آمریکا (PSA) است و عکس های راه یافته به آن ضمن ثبت در آرشیو FIAP و PSA بنام عکاس، برای دریافت القاب FIAP و PSA نیز محاسبه خواهد شد. دوره های پیشین این رویداد عنوان پر شرکت کننده ترین جشنواره ایرانی را به دست آورد.

این جشنواره تنها جشنواره داخلی محسوب می شود که تعداد شرکت کنندگان خارجی آن در دوره های پیشین از شرکت کنندگان داخلی بیشتر بود. همچنین آثار برتر دوره های گذشته در ۳۲ شهر و ۵ قاره از جمله در چین، پرپنیان فرانسه، لوگزامبورگ، یونان، اسپانیا، آرژانتین، آفریقای جنوبی، ترکیه، عمان و چندین کشور دیگر به نمایش گذاشته شد.

در مجموع ۷ دوره جشنواره بین‎المللی عکس خیام بیش از ۱۳۴ هزار قطعه عکس از هنرمندان ۷۸ کشور به دبیرخانه این جشنواره رسیده است که در نوع خود رکوردی بی نظیر در بین جشنواره های هنری ایران محسوب می شود.

فدراسیون بین المللی هنر عکاسی (فیاپ) که به عنوان تنها موسسه بین المللی در زمینه عکاسی که از طرف یونسکو به رسمیت شناخته شده است در سال ۱۹۴۶ پایه گذاری شد و از آن سال تاکنون واسطه‌ای برای برقراری ارتباط بین موسسات ملی عکاسی در کشورهای مختلف جهان بوده است. این فدراسیون به عنوان عضو اجرایی با موسسات ملی عکاسی در سراسر جهان همکاری نزدیک دارد که تعداد آنها به بیش از ۹۰ موسسه ملی در ۵ قاره می رسد و در حال حاضر تنها نماینده رسمی فیاپ (FIAP) در ایران «کلوپ عکس فوکوس» وابسته به «موسسه هنر خیام» است.