دان مک کالین ” عکاس جنگ “

۱۴۰۰-۰۷-۱۸

عکاسی از هنرهایی است که تنها چند سال پس از اختراع آن در غرب باعث شد این هنر در جهان گسترش یابد .یکی از رشته های مهم این هنر عکاسی خبری یا فتوژورنالیسم است و عکاسان بزرگی در ایران و جهان رویداد های مهم یک قرن گذشته را به تصویر کشیده اند. دان مک کالین(Don McCullin)روزنامه‌نگار وعکاس سرشناس بریتانیایی یکی از شناخته شده ترین عکاسان است که شهرت جهانی او به دلیل عکس هایش از جنگ ویتنام و جدال های خیابانی است .

دنیای امروز ما درگیر جنگ هایی است که شاید نام و بزرگی “جهانی” را ندارد اما بسیاری از آنها طولانی مدت ، پرخسارت و نیابتی است.

ملیت های مختلف در جنگ هایی در فرسنگ ها دور از سرزمین خود حضور دارند تا منافع آنی یا آتی ملت و یا حکومتی را تامین کنند.

در این میان نقش “عکاسان” به عنوان “گزارشگران تصویری” و مستند جنگ، مهم و درخشان خواهد بود؛ زیرا بخشی از قضاوت مردمان حال و آینده و قضاوت تاریخ بر اساس همین تصاویرمی‌باشد.

عکاسان جنگ (عکاسان خبری) آمده‌اند تا چهره غیر‌انسانی، خشن و بی‌رحم جنگ را به نمایش بگذارند ودر وجهی دیگر مظلومیت کودکان و زنان و همه آنها که ناخواسته و ناخوانده پای در جنگ دارند و از آن گریزی ندارند را به تصویر بکشند و البته در بعد وجه سوم عکسها نمایش آنانی است که در پی هدفی ارزشمند؛ یعنی “دفاع”، خواسته پای در میدان گذاشته‌اند و عکاس با تصاویرش راوی این رشادتها و فداکاری‌هاست.

یکی از عکاسان مشهور که وجهه جهانی دارد؛”دان مک کالین” است که به نوعی چهرۀ زشت جنگ را به نمایش گذاشته و مردمان زمانۀ خود و تاریخ را به نوعی به قضاوت فرا می‌خواند.

مک کالین در سال ۱۹۳۵ در منطقه ای فقیرنشین واقع در شمال شهر لندن به دنیا آمد.او دوران کودکی اش را اغلب با بازی و تفریح در گوشه و کنار پارک فینزبری سپری کرد.

مک کالین مبتلا به خوانش پریشی بود اما در طراحی با دست، مهارت چشمگیری داشت.

ولی رویاهایش برای رفتن به مدرسه هنر در سن ۱۴ سالگی، وقتی پدرش در گذشت به عقب افتاد و همین رویداد باعث شد مک کالین مجبور به قبول مسئولیت نان آوری برای اهل خانه شود.

در پانزده سالگی مدرسه را ترک کرد؛ اولین تجربه اش از عکاسی به دوران خدمت سربازی اش در نیروی هوایی سلطنتی باز می گردد، وقتی که به عنوان دستیار چاپ عکس های شناسایی هوایی کار می کرد.

پس از آن به زندگی عادی برگشت و به عنوان عکاس حرفه ای برای آبزرور، روزنامه ی چاپ یکشنبه، مشغول به کار شد.

اولین ماموریتش در منطقه ی جنگی زمانی بود که او را در ۱۹۶۴ به قبرس فرستادند از آن زمان تاکنون، درگیری های زیادی از جمله ایرلند شمالی، ویتنام، بیافرا و لبنان را برای آبزرور و مجله ساندی تایمز لندن گزارش کرده است.

عکس‌های او از ویتنام در روزنامه‌های مهم جهان از جمله ساندی تایمز و نیویورک تایمز به چاپ رسیدند.

مک کالین که یک عکاس خود آموخته به شمار می‌رود، می‌گوید که رشته عکاسی را از برلین شروع کرده و هفت سال بعد در ویتنام فارغ‌التحصیل شده است.

وی از عکاسانی هست که هنوز دغدغه دارد و درد بشریت برایش مهم است.

در عکسهایش مهارتی باور نکردنی در ترکیب بندی و کادر بندی وجود دارد.

مک کالین که بیش از ۶۰ سال از فعالیت خودش را به عنوان عکاس به پوشش خبری جنگ ها ، انقلاب ها و بحران های انسانی در سراسر جهان گذرانده در هشتمین دهه عمرش هنوز عطش سیری ناپذیری برای بازگشت به چنین موضوعاتی را دارد.

وهمین امر او را به شهر باستانی پالمیرا (تدمر) سوریه که چنگال داعش آزاد شده بود کشاند.

عکس های متفاوت از آنچه او معمولا در میانه جنگ کشتار میگرفت که شاید آنها را بتوان تحت تاثیر گذر عمر و همچنین اشتغال چند سال اخیر او یعنی عکاس طبیعت دانست .

عکسهای سیاه سفید از طبیعت انگلستان ، پروژه ای که او به منظور رها سازی ذهنی و روانی اش از همه سیاهی ها که به تصویر کشیدن رنجهای بشری برایش پدید آورده بود آغاز کرد ، اما به گفته خودش گویی هنوز به عکاسی درمیدان جنگ مشغول است واین بار نبرد میان طبیعت و بشر است که بر فیلم های عکاسی او ثبت میشود.

شاید این نگاه عکاسانه مک کالین به جهان را بتوان به دوران کودکی او نسبت داد.

دورانی که در فینزبری پارک یکی از محله های فقیر و خشن دهه ۵۰ لندن گذشت زندگی در همین محل باعث شد تا او به عنوان عکاس خبری کارش را آغاز کند عکاسی از یک باند خلافکار در لندن که در روزنامه آبزرور به چاپ رسید .

او در ادامه کار عکاسی اش باز هم به زادگاهش بازگشت و مجموعه ای از بی خانمان های لندن را عکاسی کرد که یکی از به یاد ماندنی ترین مجموعه عکسهای این دوران کاری مک کالین بود .

مجموعه ای که حاصل خیابان گردی های طولانی او در زمستان سرد لندن و او درباره آن روزها چنین می گوید ( روزهای خوبی بود درپس هر پیج کوچه ای یک عکس به انتظارم نشسته بود )

مک کالین با توجه به خطراتی که عکاسی جنگ داشت با تاریخ نگاری تصویری خودش را در زمره بهترین عکاسان جنگ ثبت کرد .

از جمله ویژگی های عکس های او توجه به دو طرف درگیر در میدان جنگ است ، شهروندانی که مورد تهاجم قرار میگیرند در واقع قربانیان بی تقصیر جنگ هستند و نظامیانی که حمله میکنند ، عکسهای ناب از لحظه ایست که برزخ میان مرگ و زندگی را نشان می دهد.

مک کالین در رابطه با عکس یک سرباز در سال ۱۹۶۸ در جریان یکی از شدیدترین نبردهای جنگ ویتنام عکاسی شده یک سرباز آمریکایی مات مبهوت از شدت ترس و فشار که مجبور به تحملش بود میگوید ( از این سرباز چندین فریم عکاسی کردم اما او حتی پلک هم نزده) عکسی گویا از بلایی که جنگ بر سر انسان ها می آورد.

پوشش تصویری جنگ داخلی در قبرس ، لبنان ، بنگلادش و بحران در کشورهای مثل کامبوج ، کنگو اشغال بخشی از برلین توسط ارتش سرخ و ساخت دیوار معروف برلین و همچنین جنگ میان ایران عراق از جمله مجموعه های کاری دان مک کالین است.

او در این عکس ها بدون هیچ پرده پوشی چهره عریان جنگ را به نمایش میگذارد و ما را به عنوان بیننده به تعقیب آن وا میدارد.

مک گالین میگوید ( در قبرس بود که فهمیدم میتوانم تجربیات عاطفی دیگران را درک کنم با آنها در سکوت زندگی کنم و آن را به دیگران انتقال بدهم) .

مهار او در انتقال دقیق وضعیت سوژه عکاسی اش در کارهای او به خوبی دیده میشود.

این مهارت در عکس های که از بریتانیا چه از درگیری میان استقلال طلبان ایرلند شمالی و نیروهای دولتی و چه عکس های که از زندگی روزانه مردم این کشور گرفته به نحو بارزی خودش را نشان می دهد.