در دنیای عکاسی خبری باید جنگجو بود
گفت و گو ي اختصاصي باشگاه عکاسان جوان با مهدي قاسمي عکاس خبري
در دنیای عکاسی خبری ، خیلی‌ها او را می شناسند؛ چه آن زمان که عکاس بود و هر روز دوربین به دست در دل بحران حضور داشت ، چه حالا که از این دنیای پرهیاهو و جذاب خداحافظی کرده و در مسیری متفاوت تر از قبل درحال فعالیت است. مهدی قاسمی ۴۱ ساله، عکاس سابق خبرگزاری ایسنا و تصویربردار امروز، بیش از ۱۸ سال سابقه کار مطبوعاتی (عکاسی مطبوعاتی) دارد.
دفتر خاطرات او پر است از اتفاق هایی که شاید هرکسی شانس دیدن شان را پیدا نکند. او اما درست در دل حادثه دوربین به دست گرفته و این صحنه ها را برای همیشه ثبت و ماندگار کرده است. با او در یک عصر دل انگیز پاییزی ، در فضای یکی از کافه های سنتی تهران از تجربیاتش گفتیم؛ از روزگاری که در دنیای عکاسی گذرانده است.
عکاسی را از چه سالی شروع کردید؟
مهدی قاسمی _ ما ۵ برادر هستیم که همگی یک دوره ای عکاسی کرده ایم؛ برادر بزرگم اما عکاسی را در دانشگاه گرگان تدریس می کرد و سال ۶۵ که من ۷ ساله بودم در یک مسابقه عکاسی برنده شد و جایزه اش یک دوربین پرکتیکا ام تی ال ۵ بود.آشنایی من هم با دوربین از همان موقع بود.
بزرگتر که شدم در۱۴ سالگی، در انجمن سینمای جوان گرگان دوره‌ی یک ساله عکاسی و فیلمسازی را گذراندم ، بعد از سربازی در صدا و سیمای گرگان کار می‌کردم اما دوست داشتم در محیط بزرگتری کار کنم. در نهایت دانشکده هنر و معماری تهران عکاسی قبول شدم و این مسیر ورود من به دنیای عکاسی بود.
عکاسی مطبوعاتی چطور؟ چطور به این بخش از عکاسی علاقمند شدید؟
مهدی قاسمی _ من دنبال عکاسی مطبوعاتی نبودم. اما وقتی به کارهای قدیمی ام نگاه می کنم،می بینم که اصولا از فضاهای بدون انسان هرگز عکاسی نکردم. با اینکه منطقه ما به خاطر طبعیت خاصش پتانسیل عکاسی از طبیعت را داشت، اما حتی عکس هایم در طبیعت با حضور انسان است. اما همزمان با ورودم به دانشگاه ، یکی از همکلاسی های برادرم باایشان تماس گرفتند و گفتند که ایسنا عکاس جذب می کند.و ایشان هم به من اطلاع دادند. همان موقع، نگاتیوهای چاپ شده قبلی ام را به ایسنا بردم و از آنها ۴ حلقه نگاتیو جدید گرفتم و شروع به عکاسی در خیابان کردم.
چه سالی بود؟
مهدی قاسمی _ آذرماه ۸۱ مشغول به کار شدم و این همکاری تا فروردین ۹۸ ادامه داشت.
شما در دانشگاه عکاسی خوانده اید، به نظر شما خروجی دانشگاه ها به عکاسی مطبوعاتی کمکی کرده؟
مهدی قاسمی _ عکاسی مطبوعاتی حوزه عمل است و وقتی فقط در حوزه نظر و تحلیل با دانشجو کار شود ، کار عملی برایش سخت می شود. متاسفانه در دانشگاه مسیر درستی برای جهت‌دهی به نگاه دانشجو در شاخه‌های مختلف عکاسی و همزمان آموختن مارکتینگ عکاسی بخصوص عکاسی مطبوعاتی چیزی یاد نمی دهند. یعنی برای اینکه همزمان عکاس مطبوعاتی حرفه ای شوی و بتوانی مشکلات معیشتی را حل کنی، آموزشی وجود ندارد.
درحالیکه باید آموزش ها هدفمند باشند. بطور مثال دانشجوها بدانند عکاسانی که بخواهند کار مطبوعاتی کنند باید یاد بگیرند، با یک ادیتور ،سردبیر و… ارتباط خوبی داشته باشند. برای کار در رسانه های خارجی هم باید از همان ابتدا زبان انگلیسی یاد بگیرند. بعد راه ارتباط با آژانس های معتبر خارجی را بیاموزند؛ اینجا مهم ترین نکته این است که آنها باید روش ساخت بیوگرافی حرفه ای، درست کردن سی وی، پورتفولیو و شیوه پرومود کردن اثرشان را یاد بگیرند.
عکاسی مطبوعاتی برای خیلی ها کار جذابی است، برای دانشجویان و علاقمندانی که تمایل دارند به این حوزه از عکاسی وارد شوند چه پیشنهادی دارید؟
مهدی قاسمی _ عکاسی مطبوعاتی یک حوزه عملی طاقت فرساست. کسی که روحیه ای جنگجو دارد می تواند در این حرفه باقی بماند. کسی که روحیه ملایم دارد، باید توانایی هایش را پرورش بدهد. درست مثل ورزش که یکسری عضلات باید پرورش داده شوند.
عکاس مطبوعاتی باید اعصاب قوی داشته باشد ، فیزیک بدنی اش را تقویت کند. بگذارید این طور بگویم که یک عکاس مطبوعاتی بعضی وقت ها باید از صبح تا شب بدود وقت سیل ،زلزله،جنگ ، در منطقه بحران زده و … قرار نیست روی تخت بخوابد! باید یاد بگیرد که یک گوشه روی زمین کوله اش را بغل کند تا دزد نبرد و همزمان استراحت هم بکند پس افراد علاقه مند باید ببینند که برای این شرایط سخت هم آماده هستند!
تحلیل شما از عکاسی مطبوعاتی ایران چیست؟
مهدی قاسمی _ اگر از زاویه عکاسان نگاه کنیم، عکاسان خوبی داریم که تلاش می کنند و کار خوب تولید می کنند، البته عکاسان تنبل هم زیاد داریم.
این عکاسان خوب که می گویید، چه معیاری باید داشته باشند؟
مهدی قاسمی _ عکاس خوب از نظر من الزاما کسی نیست که فقط عکس خوب بگیرد؛ کسی است که به خوبی ارتباط برقرار می کند، خودش را به خوبی می شناسد، خوب مطالعه و فکر می کند، ایده های خوبی دارد. خوشبختانه از این دست عکاس ها کم نداریم و عکاسیِ مطبوعاتی ایران، پرافتخارترین شاخه هنری بعد از سینماست.
ما جوایز مهمی در دنیا گرفته ایم و تاثیرات زیادی در تغییر نگاه آنها به هنر عکاسی ایران گذاشته ایم. اما این یک طرف ماجراست و طرف دیگر ماجرا سر و کار داشتن با رسانه‌های ایران است. نص صریح قانون است که خبرنگاری و عکاسی خبری جزو مشاغل سخت وطاقت فرساست اما رسانه های محدودی هستند که بیمه مشاغل سخت برای عکاسان رد می کنند چرا که ملزم به رعایت قانون بیمه مشاغل سخت نیستند.
برای معیشت عکاسان مطبوعاتی، بیکاری و از کارافتادگی شان کسی کاری نمی‌کند همه‌ی اینها را بر سختی این کار و سر و کله زدن هر روزه‌ی این قشر با افرادی که هیچ شناختی از عکس ندارند اضافه کنید تا وقتی که این موضوعات در کشور ما نهادینه نشده ،به مرور آدمها را از این فضای کاری دور می کند، به مرور آنها را خسته می کند و روحیه افراد را می شکند و باعث افت کیفیت کار می شود.
با توجه به ظرفیت هایی که گفتید عکاسی مطبوعاتی ایران دارد، دلیل عدم حضور عکاسان ایرانی در رویدادهای بزرگی که در منطقه اتفاق می افتد چیست؟
مهدی قاسمی _ خبرگزاری‌ها و رسانه‌های ما بیشتر از اینکه رسانه باشند روابط عمومی هستند . ساختار رسانه ای ما خط قرمزهای خودش را دارد، مدیران اکثر رسانه‌ها بدنبال گرفتن یک پست دولتی و پیدا کردن لابی‌های خود به رسانه می‌آیند و دغدغه‌ی رسانه ندارند.
بسیاری از رسانه ها مستقل نیستند، بودجه شان از جای دیگری تامین می شود و درنتیجه روی پای خودشان نایستاده‌اند؛ پس آزادی عمل ندارند. عکاسان اگر هم بخواهند در اتفاقات بین‌المللی حضور داشته باشند باید شخصا اقدام کنند رسانه‌ها فقط در مسائلی که به ایران ربط داشته باشد هزینه می‌کنند چون مدیران رسانه‌ها می خواهند در چشم مسئولان کشور خودمان عزیز باشند و کاری به فعالیت حرفه‌ای و رسانه‌ای ندارند.
من زلزله پاکستان و سونامی اندونزی را با هزینه شخصی رفتم. در زمانی که دلار ۴۵۰ تومان بود، من با وعده‌ی کمک رسانه‌ام ۱/۲۵۰/۰۰۰ تومان هزینه کردم. خبرگزاری ۲۵۰ هزار تومان به من برگرداند. حضور در این رویداد خبری، دغدغه من بود ولی رسانه از من حمایتی نکرد. عکاسان ایرانی در جنگ سوریه هم با هزینه و پیگیری‌های خودشان حضور پیدا کردند و تا آنجا که دیدم رسانه‌ای برای این مسئله مهم هزینه نکرد.
یک عکاس برای معرفی آثارش واقعا چقدر به رسانه نیازمند است؟
مهدی قاسمی _ اگر عکاس خوبی باشیم نیازی به رسانه نیست، من بعنوان یک عکاس می توانم خودم کارم را با ابزار مختلف ارائه کنم و بیکار نمانم اگر بیکار ماندم پس عکاس خوبی نیستم و کارم از زوایایی دچار ایراد است. ولی در کل عکاسی فقط معطوف به این نیست که مجموعه آثار عکاس در یک رسانه منتشر شود.
اگر به عقب برگردید، دوباره این شغل را انتخاب می کنید؟
مهدی قاسمی _ با قاطعیت بله . خدارا شکر می کنم که در این حرفه‌ی تاثیرگذار و قدرتمند فعالیت کرده و می کنم. افتخار می‌کنم در این حرفه پشت سر من چهره‌های بزرگی مثل کاوه گلستان و بهمن جلالی بودند و من در نسلی از نسلهای میانه این مسیر و در پیش روی من هم، جوانانی متعهد و مستعدی هستند که خوب کار می کنند و دغدغه دارند. ما زنجیری به هم متصل هستم؛ من با بخشی از کارم در این حلقه زنجیر، نفر قبلی را به نفر بعدی متصل کرده ام و همین برایم لذت بخش است.
بعد از خداحافظی با دنیای مطبوعات، چطور روزگار می گذرانید؟
مهدی قاسمی _ من همزمان هم درس می خوانم، دانشجوی کارشناسی ارشد سینما هستم و هم در گروه فیلمبرداری استاد محمود کلاری که یکی از چهره های شناخته شده این حرفه است، فعالیت می کنم. انگیزه اصلی من برای بیرون آمدن از فضای رسانه ای، همین بحث پرداختن به سینما بود. چون یکی از دغدغه‌های من از گذشته بوده و در طول سالیان در کنار عکاسی به آن پرداخته بودم. عکاسی و سینما هر دو علاقه‌ی جدی من بوده و هستند، من تا الان بخش اعظم وقتم را معطوف به عکاسی کردم و دیگر زمانش رسیده بود که وقت بیشتری برای سینما بگذارم.
در ادامه منتخبی از عکس های ۱۹ سال فعالیت خبری مهدی قاسمی را با هم میبینیم :
مصاحبه : فاطمه عابدی
بیشتر بخوانید
