نگاهی به آثار و رویکرد عکاسی آنتوان سوروگین

۱۳۹۹-۰۱-۰۵

آنتوان سوروگین عکاس ارمنی-گرجی مقیم ایران٬(عکاس قاجار) از مهمترین پیشگامان عکاسی در قرن نوزدهم است.او در طی پنج دهه فعالیت حرفه‌ای در ایران به موضوعات متنوعی پرداخت و بیش از هفت هزار نگاتیو شیشه‌ای ثبت کرد. تسلط او به زبان و فرهنگ ایرانی و همزمان شناخت او از هنر غرب و تبحرش در فن عکاسی٬ به او موقعیتی متمایز از سایر عکاسان هم دوره‌اش بخشید.

پیدایش عکاسی در ایران به سال های ابتدایــی حکومت محمدشاه قاجار برمی گردد که طی آن به درخواست شاه قاجار دستگاه های عکاسی از روسیه و انگلیس به ایران آمد . و در آذرماه۱۲۲۱ خورشیدی نخستین عکس در ایران به ثبت رسید.

در همان دورانی که ایرانیان مشغول آموختن عکاسی بودند، خارجیان مقیم ایران و سیاحان از جمله «لوئیجی پشه» به عکاسی از فضای ایران پرداختند. یکی از این خارجیان مقیم ایران آنتوان سوروگین (Sevruguin Antoin) بود که به عکاسی از نقاط مختلف ایران روی آورد.

آثار سوروگین (عکاس قاجار) که آینۀ فرهنگ و جامعۀ ایران عصر قاجار است از معروف ترین عکس های این دوره به شمار می رود. عکس های آنتوان ازجنبه های مختلفی نظیر تکنیکال، جامعه شناختی و نشانه شناسی قابلیت تجزیه و تحلیل دارند که در این مقاله ضمن معرفی زندگی هنری وی سعی داریم تا به معرفی آثارو رویکرد عکاسی او بپردازیم.

عکاس قاجار ایران _ نگاهی به آثار و رویکرد عکاسی آنتوان سوروگین — آنتوان سوروگین ( عکاس عصر قاجار)

فراز و فرود عکاسی سوروگین

آنتوان سوروگین (عکاس قاجار) در سال ۱۲۱۸ خورشیدی در سفارت روسیه در تهران از یک پدر و مادر گرجى تبار ارمنی متولد شد. پس از فوت پدرش که خاورشناس و دیپلمات سفارت روسیه تزاری بود به گرجستان بازگشت و در تفلیس به آموختن عکاسى روی آورد.

در سال ۱۲۴۸خورشیدی همراه با برادرانش برای عکاسی به تبریز آمد و در دستگاه مظفرالدین میرزا ولیعهد راه یافت و لقب «خانى» گرفت. او پس از مدتى به تهران نقل مکان کرد و در خیابان علاءالدوله استودیو عکاسى خود را بنا نهاد.

بیشتر عکس های گرفته شده آنتوان خان ( عکاس قاجار) متعلق به سالهای ۱۲۴۹تا ۱۳۰۹خورشیدی است. سورگین به علت اینکه توانایــی صحبت کردن به زبان فارسی فصیح را داشت، توانست ارتباط خوبی با اقشار مختلف مردم ایران برقرار کند و تصاویرآنان را به ثبت برساند.

او در دربار ناصرالدین شاه به منزلت و مقام رسید و شاه نیز علاقۀ زیادی به عکس های او داشت و نشان شیر و خورشید را به او اعطا نمود. او که به زبان فرانسه تسلط کامل داشت «رسالۀعکاسى لیبر»را به فارسى ترجمه کرد و به مظفرالدین میرزا تقدیم نمود.

سوروگین در سال ۱۲۸۷به سبب ارتباط با مشروطه خواهان گرفتار مشکلاتی شد و با وجود تابعیت روسی، در سفارت انگلیس پناهنده شد. مخالفان مشروطه، خانۀ ظهیرالدوله را به آتش کشیدند که به دلیل همسایگی عکاسخانه آنتوان با خانۀ ظهیرالدوله، عکاسخانۀ او هم دچارآتش سوزی شد و تعداد بسیاری ازعکس ها و نگاتیوهای او که گنجینه ای ارزشمند از دورۀ قاجار بودند از بین رفت و از۷۰۰۰ شیشۀ نگاتیو، ۵۰۰۰ آن در آتش سوخت.

روی کار آمدن پهلوی ضربۀ دیگری بر آنتوان وارد آورد . رضاشاه، به بهانۀ اینکه آثار او ایران قدیم و منسوخ شده را نمایش می دهد. دستور توقیف تمامی آن ها را داد و به این ترتیب عکس ها و نگاتیوهای باقیمانده از آتش سوزی توقیف شد. تلاش های او جهت رفع توقیف به جایــی نرسید تا اینکه سرانجام در سال ۱۳۱۲خورشیدی بر اثر عفونت کلیه درگذشت و در گورستان ارامنه در دروازۀ دولاب تهران به خاک سپرده شد.

دختر آنتوان که در سال های پایانی عمر پدرعکاسخانه را اداره می کرد توانست ششصد و نود و شش قطعه از شیشه های نگاتیو را بابت دوستی ای که با محمدرضاشاه پهلوی داشت، از توقیف در آورد. این شیشه ها و شماری ازعکس های کار سوروگین بعد از مرگ او و تعطیل شدن عکاسخانه اش وقف هیات تبلیغی کلیسای پروتستان آمریکائی در تهران شد تا اینکه در سال ۱۹۵۱این آثار توسط آرشیو میرون بمنت سمیت در اختیار مؤسسۀ اسمیتسونین واشنگـتن قرار گرفت و هم اکنون نیز در گالری هنر فریراست. در ۱۹۸۳نمایشگاهی از عکس های او در گالری هنر فریر برگزار شد.

یکصد و شصت و هشت قطعه از عکسهای او نیز در میان مجموعه عکس های یک دیپلمات هلندی به نام بوسخارت به موزۀ ملی نژادشناسی شهر لیدن هدیه شده که پژوهش در مورد آن ها نقش به سزایــی را در معرفی آنتوان سوروگین به جامعۀ جهانی داشته است.

عکس های او در نمایشگاه شهر بروکسل در سال ۱۸۹۷ و نمایشگاه شهر پاریس در سال ۱۹۰۰ موفق به دریافت مدال شد. جهانگردان و پژوهشگران اروپائی که در سدۀ ۱۹و آغاز سدۀ ۲۰میلادی به ایران سفر کرده و خود عکاس نبوده اند، عکس های مورد نیاز برای چاپ در سفرنامه ها و کـتاب های خود را از طریق مجموعه سفارش های خود به سوروگین تهیه میکردند که همین امر سبب آن شد که شمار زیادی از عکس های سوروگین به سفرنامه ها راه یافته و در همان زمان زندگی شهرت سوروگین را به خارج از ایران کشاند .

از مهم ترین وقایعی که آنتوان موفق به ثبت آن ها شد می توان به مراسم اعدام میرزاکرمانی، مراسم تدفین ناصرالدین شاه و انقلاب مشروطه اشاره کرد.

ویژگی های فنی عکس سوروگین

به طور مختصر می توان این گونه گـفت که سوروگین در مقایسه با دیگر عکاسان هم عصر خود در ایران به اصول فنی عکس توجه بیشتری داشت و این یکی از دلایل موفقیت و شهرت او از حیث مسائل فنی است. سوروگین در عکاسی -چه در آتلیه و چه در خارج ازآن توجه بسیار زیادی به نور داشت.

نقل است که او برای گرفتن عکس از هر اثر بیرونی به ویژه آثار تاریخی روزهای متوالی با صبر و حوصله منتظر نور و سایۀ دلخواهش می نشست تا آن را ثبت کند .

درآتلیه نیز برای ورود نور به داخل از آیینه ها و پارچه هایــی سفید رنگ استفاده می کرد. عکس های وی عموما در نیم روز تهیه می شده که درآن ها نور مستقیم تابیده و سایه ها کوتاه و پررنگ هستند. تضاد نور و سایه در این عکس ها به خوبی دیده می شود.

علاوه بر این از نظر تکنیکی سوروگین بسیار چیره دست عمل کرده است. او هنگام عکس برداری بر این بود تا بتواند هر شیءای را که در میزان سن استفاده می کند دارای هارمونی باشد. از این رو او به شکل، محیط و اندازه توجه خاصی داشت.

سوروگین سعی میکرد تا با کاربرد اشیاء و لوازم مرتبط مانند کیف، کلاه، عصا، مجسمه، کوزه، صندلی، پرده و غیره احساس خود را به مخاطب انتقال دهد. علاوه بر این او از یک سری لوازم خاص که ویژۀ مشتری یا سوژۀ عکس بود استفاده می کرد. برای مثال نوازندگان را با آلات موسیقی خاص خود، درباریان را با لباس های رسمی، درجه داران را با یونیفرم، مردم عادی را با لباس سنتی، روحانیان را با عبا نشان می داد. هدف سوروگین از این عمل در واقع فضاسازی بوده است. چیزی که در عکاسی مدرن بسیار اهمیت داشته و در عکاسی پست مدرن نیز اهمیت و تأکید بر آن چند برابر است.

سوروگین با به کاربردن اشیاء در زمینۀ عکس روح خاصی را به اثر می بخشد. که حتی در نشانه شناسی و تحلیل های اجتماعی نیز اهمیت بالایــی دارد. حالت ها، فیگورها و ژست های بدن و صورت در سوژۀ انسانی سوروگین بسیار هوشمندانه است.

در پرتره ها نگاه سوژه عموماً به نقطه ای نامعلوم و دوردست هدایت شده است به نحوی که بسیار طبیعی جلوه می کند آرامش در چهره ها کاملاً خود را نشان می دهد.

درعکس های خانوادگی بزرگان در وسط عکس قرار دارند کودکان و کوچک ترها در بغل آنان نشسته یا به ترتیب در کنار آنان ایستاده اند و یا دست ها را روی شانۀ بزرگان قرار داده اند که سوروگین با این تعریف حالت ها سعی در بیان مفهومی احترام کوچکـترها به بزرگـترها دارد.

با این تعاریف می توان این گونه گـفت که از نظر سبک شناسی، آثار سوروگین متاثر از مکتب امپرسیونیسم است .امپرسیونیسم نخستین ومهمترین جنبش مدرن هنری در سدۀ نوزدهم بود که در لغت به معنای دریافت حسی است. این مکـتب رویکرد نوینی به هنر و زندگی بود که در آثار مریدان آن ثبت تغییرات گذرا و ناپایدار در طبیعت را نمایان می ساخت .

این مکـتب که ادامۀ منطقی رئالیسم قرن ۱۹به شمارمی رود مدافع ثبت طبیعت و زندگی به مدد روحیۀ علمی و فارغ از احساسات شخصی بود. امپرسیونیسم اگرچه در نقاشی خود را معرفی کرد اما به دیگر عرصه های هنر از جمله سینما و عکاسی نیز ورود یافت.

عکاسان پیرو این سبک، معتقد به نوعی مبانی زیبایــی شناسی تصویری در هنر عکاسی بودند. به طورکلی، امپرسیونیست ها معتقدند که ریتم فیلم و عکس دارای قدرت برانگیزاننده رؤیا است و این رؤیا گونگی در عکس هایــی به این شیوه با دخل و تصرف عکاس نمود عینی پیدا میکند.

در اوج رواج این سبک، مشخصات ظاهری خاصی بروز کرد، از جمله ریتم تصویری نرم و نگرش ایجازی به اشیاء. هدف اصلی این سبک، رسیدن به افکار و احساسات موجود، ولی نادیدنی بود. هر چند آثار سوروگین را نمی توان نمونه های کامل امپرسیونیسم دانست ولی استفاده از اشیاء، تاکید بر نور و سایه – روشن ها، و نگاتیوهای شیشه ای آثار او را به این مکـتب نزدیک کرده است.

آنتوان سوروگین علاوه بر عکاسی به نقاشی و پژوهش در این حوزه به مینیاتورهای ایرانی وآثار بهزاد و رضا عباسى علاقه مند بود.

سوروگین در یکی از عکس هایش که «چشم انداز کوهستان در لرستان» را به ثبت رسانده، به نظر مى رسد که اشاراتى به مینیاتور ایرانى دارد به خصوص به طریقى که فضا را مسطح کرده و با بهره گیرى از یک سلسله نوارهاى افقى چشم انداز را به تجرد کشانده است.

علاوه بر آثار ایرانی ، آثار اروپایــی نیر مدنظر آنتوان خان بود. سوروگین به شدت به امپرسیونیست های فرانسه از یک طرف و نقاشی های رمبرانت از طرف دیگر علاقه داشت وآن ها را می ستود.

این علاقه مندی تا آنجا بود که او از رمبرانت تاثیرپذیرفت و این تاثیرپذیری درعکس های او هویداست. علاقۀ سوروگین به این نقاش هلندی ازاین رو بود که مرکز توجه این نقاش، انسان و رفتار او بود. آنچه که رمبرانت در نقاشی هایش به ویژه در پرتره ها نشان می داد انسان های حقیقی بود.

شخصیت پردازی های واقعی به طوری که روح و زندگی آن چنان در شخصیت به تصویر کشیده شده، که ما احساس می کنیم این فرد را میشناسیم .

هدف رمبرانت بسط تجربیات متنوع بشری و کاوش در دنیای درون آدمی بود . این در واقع همان چیزی است که سوروگین در عکس هایش به خوبی آن را در نظر داشته است. اگر پرتره های سوروگین را با دیگر پرتره هایــی که در همان زمان که توسط عکاس دیگری گرفته شده است، مقایسه کنیم به خوبی تفاوت قابل درک است و مهمترین آن احساسی است که پرتره های سوروگین به انسان منتقل میکند.

موضوعات و شاخه های عکس سوروگین

وقتی به عکس های باقیمانده از سوروگین نگاه میکنیم به موضوعات مختلفی برخورد می کنیم. و نکـتۀ جالب توجه این است که بسیاری از شاخه هایــی که امروز به واسطه رشد عکاسی و تخصصی شدن آن ظهور یافته اند، سوروگین آ ن ها را نه از سر تفنن بلکه به صورت تخصصی دنبال می کرد.

مشاغل و حرفه ها، زنان، آداب و رسوم، پرتره، اماکن تاریخی و مردم از مهم ترین موضوعات عکس های سوروگین است که آثار زیادی ازآن به جا مانده است. اما روح همۀ آن ها جامعۀ ایرانی است. آثار سوروگین آینۀ تمام نمای جامعه ای قاجار است که تمامی زوایای زندگی ایرانیان سوژۀ عکاسی او بود. به بیانی دیگر جامعۀ ایران عصر قاجار در قاب دوربین سوروگین حک شده است.

با وجود اینکه سوروگین (عکاس قاجار) در دربار از ارج و قربی برخوردار بود و محرم خلوت و تفریح پادشاه بود اما او هرگز ایران را به دربار خلاصه نکرد. از این روآنچه که او دنبال میکرد رویکردی تطبیقی بود. به عنوان نمونه سوژۀ زن در کارهای سوروگین پژوهشی تطبیقی از زنان عصر قاجار است که بر روی عکس نگارش یافته است.

او با گشت و گذار به تمامی نقاط ایران و عکس برداری از آن ها، فرهنگ ایران را در موضوعات مختلف به نمایش گذاشته است که کار بسیاری از پژوهشگران دورۀ قاجار را آسان ساخته است. او در تصاویر به ثبت رسانده از مردم، مشاغل، زنان و غیره علاوه بر ایجاد درکی ازآن موضوع خاص درکی از مسائل سیاسی، مدرنیسم، سنت گرایــی، پیشرفت و عدم پیشرفت را به مخاطب بیان می دارد.

پیرامون رویکرد تطبیقی سوروگین از سوژۀ «زن ایرانی»، باید گـفت که او تصویربرداری کاملی از قشرهای مختلف به عمل آورده که به راحتی و از رهگذر نشانه شناسی میتوان تضادهای طبقاتی را بررسی و تجزیه و تحلیل کرد.

موضوعات زنان سوروگین (عکاس قاجار) شامل زنان شهری مرفه ، زنان کولی ، زنان کرد ، زنان ارمنی ، زنان یهودی ، زنان محجبه ، زنان قالیباف ، زنان حرمسرا ، زنان روستایــی، زنان ترکمن، زنان هنرمند، زنان شاهزاده و قجری ، زنان بی حجاب، زنان زرتشتی و زنان گیلک دانست که این موضوعات نیز خود با جنبه های مختلفی عکس برداری شده اند برای نمونه در کنار زن کرد ثروتمند از زن کرد فقیر نیز عکاسی شده است.

او علاوه بر زنان، دختران کم سن و سال را از نظر دور نداشته است و در موقعیت های مختلف سوژۀ خود کرده است. تصاویر سوروگین از زنان در موقعیت های مختلف بسیار زیاد است و این نشان دهندۀ موقعیت های گوناگون زن درآن دوره، تفاوت های پوششی، فرهنگی، سرمایه و غیره است.

یکی دیگر از موضوعاتی که سوروگین به خوبی جامعۀ ایرانی عصر قاجار را در آن نشان داده است، «مشاغل و حرفه ها»ست. او در این آثار بسیاری حرفه ها را ثبت کرده که مهم ترین و معروفتـــرین آنها شامل تاجـر، دلاکـی ، جگرکی ، بستنی فروشی ، زندانبان ، صـرافـی ، طبیب، درویش ، مکـتب داری ، نظامی گری ، سرباز و بسیاری از موارد دیگر است. این آثار نوع مشاغل ، چگونگی و کیفیت آن را در دورۀ قاجار بیان میکند که خود منبعی برای پژوهش در این حوزه است. نوع پوشش، فضاها، امکانات از مواردی است که می توان به آن رسید.

« مردم» یکی دیگر موضوعات مورد توجه سوروگین است: مردم در کوچه و بازار، مردم روستایــی، مردم شهری، مردم فقیر. در این عکسها یک روح جمعی دیده می شود که بیانگر یک امر اجتماعی و فرهنگی است سوروگین (عکاس قاجار) به خوبی توانسته احساس و نیاز آن ها را به مخاطب برساند.در این عکس ها رنج و درد است که خودنمایــی میکند و اگر آن را در کنار دیگر کارهای سوروگین از دربار و طبقات مرفه بگذاریم اوج فاصلۀ طبقاتی مشهود می شود. در این عکس ها تردید و لبخند همزمان دیده می شود.

خنده ها و لبخندها ناشی از روبروشدن با پدیدهای جدید به نام فتوگراف است که حالا مردم عادی هم می توانند در کنار دربار و طبقۀ مرفه برای یک بار هم که شده خود را در تاریخ ثبت کنند. در برخی از عکس ها تردید، هیجان، خجالت و شوق، همزمان دیده می شود. «اماکن» نیز سوژۀ عکاسی آنتوان سوروگین (عکاس قاجار) قرار گرفته است. عکس برداری از پرسپولیس، حرم امام رضا، حرم حضرت معصومه، دربار قاجار، مجلس شورای ملی، مسجد کبود تبریز، حرم حضرت علی از مکان های مهم و قابل توجهی هستند که سوروگین از آن ها عکس برداری کرده است.

آنتوان سوروگین (عکاس قاجار) ، گاهی برای نشان داده مقیاس ها در بناهای تاریخی تعمدًا از یک فرد درکنارآن استفاده کرده است. سوژه های سیاسی نظیر عکسبرداری از زندانیان سیاسی، تشییع جنازۀ ناصرالدین شاه ، اعدام میرزارضاکرمانی، عکس های متعدد از تفریحات و پرترۀ ناصرالدین شاه از دیگر موضوعاتی است که آنتوان خان به پرداخته است.

یکی دیگر از موضوعاتی که آنتوان سوروگین از آن عکاسی کرده برخی فرهنگ ها، سنت ها و رسوم است. تصاویری متعددی از ورزش های پهلوانی، سنگسار و زنده به گورکردن، قلیان کشیدن، معرکه گیری درآلبوم آثار آنتوان خان دیده می شود.

پیامهای دریافتی از دو اثر

همواره یک یا چند اثر هر هنرمند به عنوان بهترین آثاراو شناخته می شود و عموما همین عاملی در جهت شهرت، اعتبارو ماندگاری او نیز خواهد بود. سوروگین نیز از این حیث عکس ها وآثاری دارد.

که بر مبنای نظریۀ دریافت می توان پیام های آن را شماره و تحلیل کرد. فرض اساسی نظریۀ دریافت دخالت آگاهانه و ناخود آگاهانه مخاطب در معناپردازی یک اثر است .

بر مبنای این نظریه خالق یک اثر، معانی را درون آن رمزگذاری میکند و مخاطب برای فهم اثر باید آن را رمزگشایــی کند. درواقع مخاطب می تواند با رمزگشایــی اثر به طرق مختلف معانی متفاوتی را فارغ از معنای موردنظر پدیدآورنده از آن ها استخراج کند.

هر چند تحلیل های پراکنده ای ازآثار سوروگین وجود دارد اما متاسفانه هنوز تحلیل جامع، کامل و علمی از آثار سوروگین ارائه نشده است

یکی از معروفترین آثار سوروگین تصویری است که از زندانیان به همراه زندابانان گرفته است اطلاعات دقیقی از افراد و زمان ثبت اثر در دست نیست اما آنچه که قریب به یقین است این عکس به دورۀ مشروطه یا حوادث پس ازآن تعلق دارد که خوشبختانه توانست از آتش سوزی عکاسخانه آنتوان خان، جان سالم به در ببرد.

عکاس قاجار _ نگاهی به آثار و رویکرد عکاسی آنتوان سوروگین — زندانیان درکنار زندان بانان

آنچه که می توان حدس زد این است که این تصویر مربوط به زندانیان سیاسی عصر مشروطه است. در این تصویرزندانیان با غل و زنجیر که از نوع زنجیرهای سنگین و محکم هستند به یکدیگر پیوند خورده اند به این ترتیب که یک زنجیر دراز به گردن آنان افکنده شده و مهار آن در دستان یک زندان بان خشن قرار دارد. به پای زندانیان پابست چوبی محکمی وصل است و بالای سر آنها زندان بانان با پرستیژ خاصی ایستاده اند. فیگور چهره، نوع نشستن و سوی نگاه زندانیان شبیه به هم هستند. همۀ آنها دوربین را می نگرند و دستانشان به روی هم و زیر شکمشان قرار دارد.

این یکسانی ژست در تمامی ابعاد آن نشان دهندۀ این است که زندانیان همه یک هدف مشترک دارند و بر این آرمان خود ایستاده اند. آنها به دوربین نگاه کرده اند تا شاید بتوانند آرمانشان را ثبت کنند و به همه اعلام کنند. اما اگر به حالت زندان بانان دقت شود فیگور چهره و ژست ایستادن آنها با هم متفاوت است. در حالی که چهره چند تن از آنها حالت بی تفاوتی کامل را نشان می دهد. زندان بانی که مهار زنجیر را در دست دارد با تبختر و گاردی خاص به دوربین می نگرد، گویــی که او مقتدرترین فرد حاضر در جمع است زیرا که اختیار زندانیان در دستان اوست. او که برخلاف هم قطارانش اسلحۀ کمری با خود دارد گمان میکند که اقتدارش افزون تر است.

یکی دیگر از آثار آنتوان سوروگین (عکاس قاجار) عکسی است که درآن ۲ دختر بچه و یک پسر بچه با کوزه های آب نشان داده شده است آنچه در نگاه نخست به چشم می آید پوشش فقیرانه وکوزه ها ی آب است. اما در پس آن چیزی است که سوروگین خواسته به آن برسد یعنی پـی بردن به درون جامعۀ ایرانی و تجربه های متفاوت انسان هایــی که سوژۀ عکس او هستند.

این تصویربیانگر گوشه ای از فقر جامعۀ دوران قاجار است که بخشی از این بار سنگین را کودکان به دوش می کشند. چیزی که می توان از فشار سنگینی کوزه، بر شانه و دستان کودکان وارد شده،مشاهده کرد.

نگاه دختر سمت راست تصویر به دوربین سوروگین حاوی پیام است. پیامی ازدرد خود به آن ها که این عکس را خواهند دید. علاوه بر این در تصویر سه کودک کوزه به دست را شاهد هستیم. کوزه در ادبیات نماد آفرینش، خلقت و یگانگی انسان ها از حیث آفرینش هستند. نماد وحدت خاک وآب . در این کوزه ها یاد آور شعر معروف سعدی است که بنی آدم اعضای یکدیگرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند.

بر این اساس این تصویر بیانگر وجود تضاد در جامعۀ ایران عصر قاجار است که برابری انسانها زیر سؤال رفته بود و به نوعی نگاهی انتقادی به این مساله دارد.
آنتوان سوروگین (عکاس قاجار) را باید یک ایرانی نامید، که توانست حق خود را به تاریخ ادا کند و جامعۀ ایران عصر قاجار، در حالی که هنوز هنر عکاسی کودکی نوپا و تازه متولد شده بود را از این طریق به ثبت برساند.

آنتوان سوروگین (عکاس قاجار) که از طلایه داران عکاسی ایران به شمارمیرود نقش بی بدیلی در اشاعۀ عکاسی در ایران داشت به گونه ای که میتوان گـفت او در میان همۀ عکاسان بیشترین سهم را داشته است.

او در معرفی ایران به خارج از کشور نیز سهم به سزایــی داشت و عکس های بسیاری از سفرنامه ها را تامین کرد آنتوان خان سوروگین که خود را به پرورده ایران ملقب ساخته بود، توانست با اقشار فرهنگی مختلف مردم ایران ارتباط برقرار کند و جامعۀ ایران را در قاب دوربین خود به ثبت برساند.