اوژن آتژه “پدر عکاسی مستند”
اوژن آتژه عکاس بزرگ فرانسوی است .
وی در دوم فوریه ۱۸۵۷ در لیبورن فرانسه چشم به جهان گشود و در ۴ اوت ۱۹۲۷ در پاریس فوت کرد.
وی در این مدت آثار زیاد و بی نظیری از خود به جای گذاشت ،عکسهای باغ‌های سن کلو از زمره ی مشهور ترین آثار وی هستند.
عکس‌هایش نشان دهنده ساختمانها و خیابان‌های پاریس و… است.
آتژه رابه عنوان بالزاک دنیای عکاسی (مستند) می‌شناسند.
این روایت که دوربین عکاسی هیچگاه دروغ نمی گوید، به خوبی می تواند ملهم از آتژه باشد، چراکه تصاویر وی تنها به رویدادهای واقعی می پردازند و هرگز در وادی تخیلات عکاسانه گم نمی شوند .
خود آتژه برای سخن گفتن از عکس هایش ، واژه “سند” را به کار می برد .
هنگامی که با مرکز اسناد فرانسه برای فروش عکس های خود مذاکره می کرد ، به ندرت بیش از ۱۰۰ فرانک برای هر تصویر میخواست .
بعدها یکی از دوستان سالخورده ی وی متذکر شد که” اوژن آتژه خود نمی دانست چه کسی است.”
با این همه غالبا آلفرد استیگلیتز و اوژن آتژه به عنوان پدران عکاسی مستند نامیده می شوند.
آتژه در آپارتمان خود که از آن به عنوان عکاسخانه نیز استفاده می کرد، تصاویری از تمامی جزئیات شهری که در آن زمان در حال تغییر چهره بود جمع آوری کرد، عکس هایی از خیابان ها ، ویترین ها، بالکن ها ، نماها ودرهای زیبای ساختمانها و….
فضاهای داخلی منازل که در عکس های آتژه به چشم می خورند و خاص سبک اویند، شبیه دکورهای تئاتر هستند و حالت آنها را به ذهن متبادر می سازند .
آنچه این صحنه ها کم دارند، وجود بازیگران و فضاهای محو هنری است که در عکس های آن دوره رواج فوق العاده داشت.
عکس های او به سبب آنکه فاقد ویژگی های تصاویر نگاره نما و شیوه های ترکیب بندی ساخته و پرداخته و نورپردازی های نمایشی و ژرفانمایی های چشمگیرند
از هر حیث به سندهای مراکز اسناد شباهت دارند ، تمامی این خصوصیات موجب گردید که شناسایی نبوغ وی به تعویق بیافتد.
اما دست کم این ارزش را داشت که سبب حفظ بخش اعظم آثار وی شد.
هنگامی که آتژه تصمیم گرفت تئاتر را رها کند و عکاس شود ، ۴۲ سال داشت .
زمان حیات او ، شیوه عکاسی داگرئوتیپ که تصویری تک نسخه به دست می داد منسوخ گردید و تصاویر تکثیر پذیر جایگزین آن شد.
اما آتژه انسانی سنت گرا بود که همواره روشهای قدیمی را به شیوه های جدید ترجیح می داد.
بدین سان بود که آتژه استفاده از دوربین چوبی فانوس دار و دست و پاگیر، عدسی های راستخط و سه پایه ی چوبیش را ادامه داد و هیچ گاه این وسایل را از خود جدا نکرد.
عکسهای آتژه همه هم اندازه اند و تمامی دارای قطع ۱۸ در ۲۳ سانتیمتر است و نقطه دید ثابتی دارند.
آتژه اندک اندک نشان داد که در آفرینش آثار خود، به دقت و امانت می اندیشید و این سبب آوازه ی وی شد.
دوربین سنگین عکاسی و و عدسی های وی، پایه و اساس مستحکمی برای کار در اختیارش قرار می دادند .
عکس های آتژه همواره به ثبت قطعی و دائمی واقعیت می مانند، حتی اگر شعاعی از نور خورشید که جلوه ی آن هر دم تغییر می کند، برروی آنها نقش بسته باشد.
عکس های باغ های سن کلو از زمره ی مشهور ترین آثار وی هستند. این باغ ها در زمانی که آتژه از آنها عکاسی می کرد، رو به ویرانی می رفتند.
در همین باغها بود که آتژه با آزادی کامل ، ترکیب بندی ها و جلوه های نوری خود را که سایه های تند اواخر بعد از ظهر تا مه لطیف سپیده دم را در بر می گرفت، محقق ساخت .
او گرایش های تازه خود را در عکاسی با نماهای درشت ، همواره در باغ ها رشد می داد .
دوربین را به دقت بر روی ریشه های درختان خم می کرد یا سر آن را به سوی چهره ی مجسمه ای که در حال ویرانی بود بالا می آورد .
دوست داشت با بازتاب های نور بازی کند و ترکیب بندی های خود رابا دقت تعادل بخشد.
اوژن آتژه عکاس تا زمان مرگش، به مدت سی سال، بی سر و صدا در همین حرفه فعالیت کرد.
شاید بیننده‌ی بی اعتنا، او را نمونه‌ای از عکاسان بازاری آن روزگار به حساب آورد.
آتژه ( پدر عکاسی مستند ) انسانی پیشرو نبود، اما با پشتکار فراوان بر روی تکنیکهای عکاسی کار کرد، تکنیکهایی که به هنگام استفاده او، در شرف کهنگی بودند و تقریباً در هنگام مرگش بسیار واپسگرا و منسوخ می‌نمودند.
او، به مفهوم متداول، کمتر دست به تجربه می‌زد و کمتر نظریه پردازی می‌کرد ، آتژه هیچ نهضت و جنبشی را پایه‌گذاری نکرد و هیچ محفل و گروهی را به سوی خود جلب نکرد.
با این حال، عکسهای او، از نظر خلوص، عمق و جدیت دید، بی‌نظیر است.
کار آتژه (پدر عکاسی مستند) از دو حیث منحصربه‌فرد است،او مجموعه‌ی تصویریِ عظیمی از دستاوردهای فرهنگ فرانسه به وجود آورد، فرهنگی که در پاریس و اطراف آن در ربع اول قرن بیستم، کماکان به حیات خود ادامه می‌داد.
از طرفی آتژه آنچنان عکاس مقتدر و اصیلی بود که کارش معیاری است برای بسیاری از فرهیخته‌ترین عکاسان معاصر
گردآوری و تنظیم : فاطمه نوروزی
بیشتر بخوانید
